2024 yerel seçim değerlendirmesi -1

31 Mart 2024 Pazar günü yapılan yerel seçimlerin YSK tarafından açıklanan resmi olmayan sonuçlarına genel olarak baktığımızda, 2019 seçimlerinde 57 milyon kayıtlı seçmen, 31 Mart 2024 seçimlerinde 61,4 milyon seçmen oy kullanma hakkına sahiptir.  

2019 yerel seçimlerinde seçime katılma oranı %85 iken 2024 seçimlerinde oy kullanan seçmen sayısı azalmış ve %78,5 olmuş.

 2019 seçimlerinde 8,7 milyon kişi sandığa gitmemiş, 2024 seçimlerinde 13,17 milyon seçmen oy kullanmamış.

Devam edelim, 2019 seçimlerinde 1,9 milyon geçersiz oy bulunurken, 2024 seçimlerinde 2,2 milyon geçersiz oy ortaya çıkmış. Bu bilgilerin siyasi partiler tarafından çok iyi değerlendirilip, yorumlanması lazım.

Devam edelim.

31 Mart 2024 seçimlerinde, CHP 17, 391,548 oy ile %37,76 ile birinci gelmiş, AK Parti 16,339,771 oy ve %35,48 ile ikinci durumdadır. Bu seçimlerin parlayan yıldızı YRP ise 2,851,784 oy ile %6,19 oranı ile üçüncü parti konumundadır. DEM 2,625, 588 ile %5,7 dördüncü, MHP 2,297,662 oy ile %4,98 ve beşincidir. İyi Parti 1,735,924 oy ve %3,76 oy oranı ile altıncı, Zafer Partisi 800,905 oy %1,73 ile yedinci, SP 503, 210 %1,09 ile sekizincidir. Sivas Belediye Başkanlığını kazanan BBP 200, 301 oy ve %0,43’e ulaşmış.  

Partilerin belediye başkanlıkları dağılımına da göz atmak gerekirse; CHP 14 Büyükşehir, 21 il, 337 ilçe belediyesi kazanmış. AK Parti 12 Büyükşehir, 12 il, 356 ilçe belediyesi elde etmiş. DEM 3 Büyükşehir, 3 il ve 65 ilçe belediyesi almış. YRP 1 Büyükşehir 1 il,39 ilçe belediyesi var. MHP 8 il, 122 ilçede belediye başkanlığı kazanmış, İYİ Parti 1il 24 ilçede belediye kazanmış. BBP 1 il ve 14 ilçede belediye başkanlığı almış. SP, TİP, DEVA birer ilçede belediye başkanlığı kazanmış.

14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri, ardından 28 Mayısta yapılan Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimleri ile 31 Mart 2024 Pazar günü yapılan yerel seçimler arasında yakın ilişkiler ve sonuçlar vardır. Şöyle ki, 14 Mayıs 2023 Erdoğan %49,52, Kılıçdaroğlu %44,88  oy almış. 28 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerinde Erdoğan %52,18, Klıçdaroğlu %47,82 oy almış, seçime katılma oranı %84,2’dir.  

31 Mart 2019 seçimlerinden de benzeri bir aşarı ile çıkan Millet İttifakı, 31 Mart 2024 seçimlerinde de her ne kadar dağılmış gözükse de CHP ekseninde seçimleri başarıyla tamamlamış görünüyor. 2024 seçimlerinin bir özelliği de CHP’nin 1989’dan beri yerelde de olsa ilk defa birinci parti konumuna gelmiş olması, Ak Partinin 2002’den beri ilk defa ikinciliğe gerilemesidir.  

CHP haklı olarak 31 Mart 2024 seçimlerinde elde ettiği başarıdan memnun ve mutludur. Politik olarak psikolojik üstünlüğü ele geçirmiştir. Bu aşamadan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ak Parti daha dikkatli ve hesaplı adım atmak ve kötü gidişi durdurmaya çalışmak zorundadır.

Politik olarak, ortaya çıkan sonuç; başkanlık ve iki partili Amerikan yönetim sisteminin de yerleşmesi, altılı masa tarafından dile getirilen  “güçlendirilmişi parlamenter” sistemin rafa kalktığı anlamına gelir. Zaten bunun sinyallerini 28 Mayıs 2023 ikinci tur seçimlerinde belirmeye başlamıştı.        

 31 Mart 2024 yerel seçim sonuçları, Ak Parti ve iktidar ortağı MHP açısından iç açıcı değildir. Halk bu seçimde sandığa gitmeyerek, oyunu iptal ederek veya muhalefetin güçlü kanadı CHP’yi destekleyerek Erdoğan ve Ak Partiye uyarısını yapmış. İktidarın ortağı MHP, iki arada bir derede kalmış, yanlış politikaların ve başarısızlıkların kurbanı olmuş, enkaz altında kalmıştır. İyi Partinin “hür ve müstakil” tek başına seçime girme kararı taban tarafından kabul görmemiş ve genellikle CHP’yi destekleme yönünde bir eğilim ortaya çıkmıştır. Eski HDP ve yeni DEM güçlü olduğu Doğu ve Güneydoğu’da kendi adayları ile diğer yerlerde CHP çatısı altında veya CHP’li adayları destekleme yönünde hareket etmiştir.  

Bu seçimin öne çıkan partilerinden biri de Yeniden Refah Partisidir. Ak Parti’ye kızan belli kesimlerin tepki olarak YRP’ ye yöneldikleri anlaşılıyor. Zafer Partisi de bazı yerlerde iktidara karşı CHP’ye destek olmalarına karşın %1,73 gibi bir oya ulaştıkları görülebiliyor. Sağda veya solda seçime giren veya girmeyen partilerin bu seçimde daha çok muhalefetten yani CHP’den yana tavır aldıkları gözleniyor.  

 Ülkemizde 1 Ocak 2024 tarihine göre 135 parti faal durumda ve 36 parti seçime girme hakkını kazanmış olup, 22 parti seçime girerek gücünü denemiş, ağırlığını öğrenmiştir. Politikada bu kadar bölünmüşlük, çoğu zaman büyük partilerin işine yarar.

Devam edeceğiz.